Eén van de afspraken in het Klimaatakkoord is het komen tot regionale energiestrategieën (RES-en), om de overgang naar een duurzame energievoorziening te realiseren. De RES-regio’s hebben in de concept RES’en aangegeven tegen welke knelpunten ze aanlopen bij het ontwikkelen en uitvoeren van een RES. Op de thema’s Netimpact, SDE en maatschappelijke kosten, Energie in natuur en landschap en Zon op daken zijn er door het Nationaal Programma RES werkgroepen met een onafhankelijke voorzitter en onafhankelijk secretaris ingesteld. De werkgroepen bestaan uit deskundigen vanuit enkele regio’s, departementen, koepels, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Bestaande kennis vanuit alle partijen wordt ingebracht in de werkgroepen. De opdracht aan de onafhankelijke werkgroepen was te zoeken naar oplossingen binnen en buiten de bestaande kaders. Smart Links leverde met Anne-Marie Spierings als voorzitter en Stijn Smeulders als secretaris de onafhankelijke begeleiding van de werkgroep Zon op daken.
Zon op daken is de vorm van opwekking van duurzame elektriciteit waar in de samenleving en politiek-bestuurlijk het meeste draagvlak voor is. Inzetten op maximaal benutten van de daken en het geven van het goede voorbeeld met daken en terreinen van overheden draagt bovendien bij aan draagvlak voor andere vormen van opwek van duurzame elektriciteit op land. Er is ook een maatschappelijke noodzaak om daken volop te benutten voor opwekking van duurzame elektriciteit. De ruimte in Nederland is schaars en dubbel ruimtegebruik is dus van belang. Bovendien kent zon op daken over het algemeen beperkte vraagstukken met betrekking tot landschappelijke inpassing/beeldkwaliteit en heeft het weinig tot geen negatieve gevolgen voor natuur en biodiversiteit.
De werkgroep Zon op daken heeft gekeken naar alle vormen van dubbel ruimtegebruik. Als er over dak wordt gesproken, gaat het dus ook over parkeerplaatsen, geluidsschermen, stortplaatsen, waterbassins en gevels. Er is geen onderscheid gemaakt in kleine en grote zonnestroominstallaties. Het bevorderen van zonnepanelen op daken past binnen de Voorkeursvolgorde zon, die is vastgesteld door de Tweede Kamer en waarin zon op daken de voorkeur krijgt boven zon op land(bouwgrond). Dit neemt niet weg dat er in de uitwerking sprake is van vele soms botsende deelbelangen. Zo kunnen haalbare kosten (SDE) en beschikbare netcapaciteit zon op landbouwgrond aantrekkelijk(er) maken. Tevens kunnen er goede redenen zijn om daken (en andere oppervlakten) op een andere manier maatschappelijk verantwoord in te zetten dan voor de opwek van duurzame energie.
De werkgroep Zon op daken leverde een eindadvies op met daarin 10 aanbevelingen om het wattage aan energieopwekking door zon op daken te vergroten. De werkgroep doet de volgende 10 aanbevelingen:
- Intensiveer de communicatie en kennisdeling
- Geef als overheden het goede voorbeeld
- Zorg per RES-regio voor een uitvoeringsstrategie zon op daken
- Investeer in een gebiedsgerichte, integrale aanpak gericht op ontzorging
- Optimaliseer bestaande regelgeving om zon op dak meer te stimuleren
- Beschouw daken als maatschappelijke ruimte en kies de beste ‘bestemming’
- Voorkom bijkomende kosten die de businesscase (te ver) verslechteren
- Zorg voor tijdelijke subsidiëring van kostenverhogende aspecten
- Stimuleer technische en systeeminnovaties die tot nieuwe oplossingen leiden
- Werk enkele zaken verder uit in fase 2
Het volledige eindadvies is openbaar beschikbaar.
De adviezen van de werkgroepen zijn gericht aan het rijk, de koepels, de regio’s, netbeheerders en andere partijen, met mogelijke oplossingsrichtingen voor de korte en middellange termijn. Besluitvorming over de adviezen en aanbevelingen vindt plaats in maart 2021 in het Opdrachtgevend Beraad van NP RES, daar waar het gaat om aanbevelingen voor NP RES en/of EZK, BZK, VNG, IPO en Unie van Waterschappen. Aan de Uitvoeringstafel Elektriciteit worden de adviezen ook besproken. Sommige aanbevelingen of adviezen vragen mogelijk om een keuze van een nieuw kabinet. Ook ligt het antwoord in veel gevallen niet bij één partij, maar zit de oplossing juist in de gezamenlijkheid. In dat geval worden partijen gezamenlijk gevraagd om de aanbevelingen op te pakken.